خردورزی

در فرهنگ لغت معين به شخص برگزيده نخبه گفته مي شود. با توجه به نياز جامعه امروز به نوآوري و پيشرفت، چه ميزان به اين افراد نخبه نيازمند بوده وآنان چه تاثيراتي در اداره جامعه خواهند داشت؟
به طور حتم دانشمند جواني که ساعتها با جديت در آزمايشگاهها وقت خود را صرف مطالعه هسته اتم مي نمايد از نظر بهره هوشي در صدک بالاي جامعه بوده که معمولا از او به عنوان نخبه ياد مي شود .اما در اين ميان کفاشي که با کسب مهارت و تجربه وعلوم مرتبط قادر به توليد کفشي مناسب جهت حفظ سلامتي اندام انسان مي گردد از چه جايگاهي برخوردار مي باشد؟ شايد اين فرد نيز از بهره هوشي بالايي در مقايسه با دانشمند پيش گفته برخوردار باشد و اصولا جامعه به کدام يک بيشتر نيازمند است.
موضوع نخبگان از جمله مسائلي بوده که همواره ذهن انديشمندان علوم اجتماعي را به خود مشغول کرده ونظريه هاي متفاوتي در خصوص نقش و جايگاه آنان مطرح شده است .بنا به نظر پارتو جامعه شناس ايتاليايي عنوان نخبگان مشتمل بر تمام کساني است که داراي خصوصياتي استثنايي و منحصر به فرد بوده و يا داراي استعداد و قابليت هاي عالي در زمينه کار خود و يا در بعضي فعاليتها مي باشند. به نظر پارتو نخبگان از اعضاي ممتاز جامعه محسوب مي شوند که به خاطر خصوصيات ممتازشان صاحب قدرت و يا شخصيت مي گردند. با توجه به تعاريف مختلفي که از نخبه و نقش وي در اجتماع انساني شده است همواره نخبگان از موثرترين افراد در زمينه تصميم گيري ها بوده و با ايده ها، احساسات و هيجانهايي که بوجود مي آورند در شکل گيري کنش هاي جامعه يا حتي تغيير اجتماعي مهم مي باشند. بايد به اين نکته توجه داشت که اهميت نخبگان با نقشي که اين افراد در تصميم گيري و الگو سازي در جامعه ايفا مي کنند سنجيده مي شود اما جوامع تا چه اندازه در شناسايي صحيح نخبگان موفق بوده و اين افراد نيز تاچه اندازه در ايفاي نقش اجتماعي خود موثر و موفق بوده اند؟
امروزه يکي از راههاي شناسايي افراد جهت اعطاي عنوان نخبه برپايي مسابقات علمي و انتخاب افراد شاخص ،توجه به افرادي که موفق به کشف يا اختراع شده اندو انتخاب مدال آوران المپياد هاي جهاني مي باشد که البته اين افراد از نظر بهره هوشي بالا بوده و به انصاف شايسته عناويني چون نخبه، دانشمند،مخترع و... مي باشند اما اين افراد تا چه اندازه مي توانند از طريق تصميم گيري و الگو سازي نقش خود را به سرانجام برسانند؟
نخبگان سمبولي زنده از طرز تفکرو وجود علم و عمل در اجتماع هستند که نسبت به گروههاي مختلف و يا حتي کل جامعه بايستي داراي قدرت بيشتر و جاذبه باشند. اين نخبگان بايستي به نحوي نفش خود را در جامعه بازي کنند که زندگي آنان به عنوان الگو به خصوص در نسل جوان مورد توجه قرار گرفته و حتي زندگي انان مورد تقليد قرار گيرد که نمونه يکي از اين افراد نخبه که علاوه بر مقام علمي دو گزينه تصميم گيري و الگو سازي نيز در رفتار وي ملاحظه مي شود دکتر حسابي است. به طور حتم بها دادن به افراد نخبه علاوه به حفظ آنان به عنوان ذخاير و منابع علمي و فکري جامعه نقش مهمي در جلو گيري ازنفوذ خرده فرهنگهاي بيگانه و بي هويتي نسل جوان دارد اما بايستي همواره به اين مساله توجه داشت که نخبه فقط در آزمايشگاه مشغول نبوده و وظايف ديگري نيز بجز شرکت در مسابقات علمي دارد. افرادي که جز اختراع و اکتشاف و مطالعه اقدامي در جهت زندگي جمعي در جامعه انجام ندهند بدرستي شايسته عناويني چون مخترع و دانشمند هستند.
 امروزه تعدد نخبگان از مشخصه هاي جوامع مدرن بوده و هر روز شاهد ظهور نخبگان جديدي در جامعه هستيم که صاحب فکر و انديشه بوده و نماينده بخشي از جامعه و يا اثرگذار بر آن مي باشند. از جمله مي توان به نخبگان علمي ،نخبگان سياسي ،نخبگان کارگر ،نخبگان دانشجو،نخبگان کشاورز و... اشاره نمود .تعدد نخبگان موجب تحرک جامعه و پويايي آن شده که امکان نواوري را مهيا مي کند . پس در اينجا لازم است به مراجعه مجدد به تعريف نخبه بين دانشمند و مخترع با نخبه تفاوت قائل شد زيرا که در هر جامعه بايستي اداره امورهر بخش به دست نخبگان همان حوزه باشد تا بتوانند با تصميم گيري صحيح و مشارکت به عنوان بازيگران فعال، نقش اجتماعي خود را ايفا کرده و از طرفي با استفاده از نفوذ خود الگوسازي نموده و در هدايت نسل جوان و ايجاد ارزشهاي صحيح اقدام نمايند از طرفي اين موضوع به اصولي از طرف انديشمندان جامعه و مديران حکومتي تبيين گردد زيرا که جامعه براي پيشرفت نيازمند نخبگان در زمينه هاي مختلف بوده تا از يک جانبه نگري ،مدرک گرايي و ياس و نااميدي در جامعه جلوگيري کرد زيرا با اين تعاريف هر کس مي تواند در کار و رشته خود نخبه شده و با ارائه افکار نو موج جديدي ايجاد کند.   {نوشته ای از دانشجوی ارشد علوم اجتماعی}